Engin Erkiner: Yeni yazdıklarım dışında yazdığım kitapların yıllarını unuturum. Dün, 25 Ağustos 2025’te Facebook hatırlattı. İki yıl önce Çin Sosyalizmi (1949-2022)’nin kapağını paylaşmışım. Demek iki yıl önce çıkmış. Bana sanki dört yıl gibi geliyordu.

Dört yılda kitap olarak neleri çıkardım, hatırlamaya çalıştım.

Vietnam-Laos ve Pazar Sosyalizmi, Kamboçya – Kendini Yıkan Devrim, Kuzey Kore ve Pazar Sosyalizmi, 50 Yıl Sonra TDAS. Bunlar bence en önemli kitaplar. Diğerlerine gelince…

Firar, Edebiyat Yazıları 1, Küçük Harf o (öykü kitabı), Sosyalist Gerçekçilik – Yükseliş ve Düşüş, Sürgün ve Kadınlar, Göç ve Sürgünlük, TKEP-Avrupa.

Engin Erkiner: 1994 yılından beri yani 31 yıl öncesinden beri geride bıraktığım yolu düşünüyorum. O yıl Almanya’da yayınlanan Sosyalizmin Sorunları dergisinin ilk sayısında marksist olmadığımı açıklamıştım. Bu dergi daha sonra Belge Yayınları tarafından Türkiye’de de basıldı.

Tahmin edilebileceği gibi bu açıklama başlangıçta şaşkınlıkla karşılandı. Tanınan bir insansınız, 1980’li yıllardan beri yaşadığınız ülkede teorik ve pratik üretiminiz var; o zaman bu nasıl oluyordu?

Benzer açıklamalar yapan başka kişiler her şeyden uzaklaşıyordu. Benim iddiam ise sosyalist olmak için marksist olmanın şart olmamasıydı. Konuyla ilgili olarak o zamanki bilinç düzeyim şimdikine göre naif sayılabilir ama savunduklarım öz olarak doğruydu.

Engin Erkiner: Devletin sönmesi ya da süreç içinde ortadan kalkması, başka bir deyişle devlet olmayan devlet haline gelmesi ne demektir?

Bu soruları cevaplandırabilmek için önce burjuva devleti nedir, hangi işlevlere sahiptir sorusunun cevaplandırılması gerekir.

Burjuva devleti, kendisinden önceki devletler gibi sınıf egemenliğini simgeler ve bunu nasıl yaptığı önemlidir. Devlet sadece baskı aygıtı –ordu, polis, gizli servis- değildir. Hiçbir devlet uzun sürede esas olarak baskı aygıtıyla ayakta kalamaz. Devlete hakim olan sınıflar bloğu işçiler ve emekçiler üzerinde hegemonya sağlamak zorundadır. Hegemonya da zor kullanımını içermekle birlikte esas olarak kabullenme, gönüllü rıza göstermek demektir.